คำผาย นุปิง เกิดเมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม พ.ศ. 2467 ที่บ้านหัวนา ตำบลท่าน้าว อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน[1] ศิลปินพื้นบ้าน มีความสามารถในการขับซอ สามารถเขียนบทซอที่มีสำนวนภาษาอันไพเราะ สละสลวย[2] เคยได้รับการประกาศเกียรติคุณซอ เมื่อ พ.ศ. 2514 ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติเป็นผู้มีผลงานดีเด่นทางวัฒนธรรม สาขาศิลปะ เมื่อปี พ.ศ. 2533 ในฐานะที่เป็นศิลปินที่อนุรักษ์วัฒนธรรมพื้นบ้านอันเป็นมรดกการแสดงของภาคเหนือคำผาย นุปิง ได้รับการยกย่องเชิดชูเกียรติเป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน-ขับซอ) ประจำปี พ.ศ. 2538 [3] ถึงแก่กรรมด้วยโรคชรา ณ โรงพยาบาลน่าน ในวันที่ 23 กันยายน 2557 เวลา 10.00 น. สิริรวมอายุได้ 90 ปี 4 เดือน 4 วัน [4]